Bij het ziekenhuis stapt een vrouw in de tram. Ze loopt met krukken. Terwijl de tram zich in beweging zet, blijven de passagiers zitten, zich verzuipend in de virtuele werkelijkheid die de algoritmes in hun telefoons hen voorschotelen. Zien ze het niet of willen ze het niet zien? Heeft het egocentrisme het gevecht met de samenleving gewonnen en zich definitief in de publieke ruimte geworteld? Leven we alleen nog maar voor onszelf zonder rekening te houden met de 18 miljoen andere zielen met wie we dit kleine stukje aarde delen?
Snelle Roltrappen en Luidruchtige Passagiers
Tien maanden leven in Taiwan gaan je niet in de koude kleren zitten. Terug in Nederland maken tegenstrijdig emoties zich van mij meester. Gevoelens van geluk weer bij familie en vrienden te kunnen zijn, worden afgewisseld met ergernis en teleurstelling. Ik voel mij overprikkeld als ik met het openbaar vervoer reis. De roltrappen in Nederland gaan sneller dan in Taiwan. Ik wankel even als ik erop stap. Afval wordt in de wagon achtergelaten, het geluidsniveau van gesprekken is standaard ‘standje marktplein’, tiktokfilmpjes worden zonder koptelefoon bekeken en ook van face-timegesprekken mag de rest van de coupé meegenieten. Ik durf mijn tas niet te laten liggen als ik naar de wc ga in het café. Mijn fiets zet ik weer altijd op slot. Ook als ik alleen even kort een winkel in moet.
Discipline
In Taiwan staan maar weinig prullenbakken op straat. Toch zijn de straten brandschoon. Iedereen neemt zijn afval mee en brengt dit naar de vuilniswagen die bijna dagelijks onder begeleiding van Bach het afval komt ophalen. In de treinen heerst een serene rust. Telefoongesprekken worden fluisterend gevoerd en vooral kort gehouden. Bussen, metro’s en treinen zijn schoon. Het verbod in de bus en metro te eten en drinken wordt strikt nageleefd. Tas verloren? Wees niet verbaasd als de politie die binnen een week weer gevonden heeft. Van andermans spullen blijf je (vanzelfsprekend) af. Je paraplu die je geacht wordt in het rekje te zetten dat iedere winkel of restaurant buiten heeft staan, staat er een paar uur later nog.
De Schone Schijn
Niets is perfect. Ook Taiwan’s samenleving niet. Natuurlijk is er criminaliteit. De georganiseerde misdaad heeft een stevige vinger in de pap in het openbare bestuur. Verwacht verder geen enkel sociaal rijgedrag op de snelwegen of in de stad. De hoeveelheid aanrijdingen die ik in Taiwan heb gezien zijn niet op twee handen te tellen. ‘De Ander’ speelt een grote rol bij het beleefde gedrag op straat. Deze mag niets op je aan te merken hebben. Het kan verstikkend werken. En dan heb ik het nog niet over de Taiwanese schoolcultuur gehad. Het aantal uren slaap is ondergeschikt aan het aantal uren studie. Studie in de avonduren is eerder regel dan uitzondering. Dat geldt ook voor basisschoolleerlingen. Recent brak in de metro een gevecht uit toen een vrouw niet wilde opstaan voor een bejaarde passagier.1 En dan zijn er natuurlijk nog de erupties van geweld in het parlement (lees ook: Op de Vuist).
Touwtje uit de Brievenbus
Met 23 miljoen inwoners en een oppervlakte gelijk aan Nederland, is de bevolkingsdichtheid in Taiwan hoger dan bij ons in de polder. Toch merkte ik er daar minder van. Rekening houden met de ander bevordert de leerbaarheid voor iedereen. Het is het gemis wat ik voel terug in Nederland. Ik voel een sentimenteel verlangen naar het touwtje uit de brievenbus. Hoe kunnen we de ‘samen’ weer laten terugkeren in de Nederlandse samenleving?
- De vrouw die weigerde op te staan, gaf aan net een dienst van 12 uur te hebben gedraaid en daarom doodmoe te zijn en recht te hebben op een zitplaats. ↩︎