China´s reactie op de gekapseisde speedboot resulterend in de dood van twee Chinese opvarenden bij het eiland Kinmen, haalde de Nederlandse pers wel.1 Het verleggen van vliegroute M503 niet. Terwijl deze laatste actie van China (ook) niet geheel zonder betekenis is, zoals Rob de Wijk zou zeggen.
Wat is er gebeurd?
Op 30 januari 2024 maakte de Chinese luchtvaartautoriteit (CAAC) in een korte verklaring bekend de vliegroute M503 in zuidelijke richting, te verleggen waardoor deze dicht op Taiwans luchtverdedigingslijn komt te liggen. Verder worden er drie nieuwe vliegroutes aangesloten waarvan er twee vlak langs de door Taiwan bestuurde eilanden Kinmen en Matsu lopen. Veiligheidsoverwegingen en de verlichting van de druk op het luchtruim liggen ten grondslag aan het besluit, aldus de CAAC. Taiwan ziet dat anders.
De Straat van Taiwan
Deze luchtverdedigingslijn loopt dwars door de Straat van Taiwan en wordt door Taiwan gezien als de onofficiële grens met het Chinese vasteland. China stuurt geregeld gevechtsvliegtuigen tot vlak over de lijn Taiwans luchtverdedigingszone in. Provocatie vindt Taiwan. Haar goedrecht, meent China. Taiwan is immers een provincie van China. Taiwans luchtruim is China’s luchtruim.
Met het verleggen van de zuidwaartse route M503, geeft China alsnog navolging aan een besluit uit 2015 (zie kaartje). Taiwans Mainland Affairs Council (MAC) greep destijds in. Onderhandelingen resulteerden toen in een compromis: vliegroute M503 kwam 13 km van de lijn te liggen en er ging een streep door de drie nieuwe routes.2 Bovendien zou China voortaan voorafgaand aan een besluit over het luchtruim met Taiwan overleggen. Die belofte werd in 2018 alweer gebroken toen China zonder overleg de noordwaartse route van M503 opende.3
Nu er civiele vliegtuigen zo dicht langs de luchtverdedigingslijn vliegen, wordt de reactietijd voor de Taiwanese defensie op een mogelijke luchtaanval korter. Monitoren van de luchtverdedigingslijn wordt ook gecompliceerder. Daarnaast vreest Taiwan voor de veiligheid van het vliegverkeer rondom de eilanden Kinmen en Matsu. In maart 2024 vertrekken wekelijks 184 vluchten van Taiwan naar Kinmen.4 Met het openen van de aansluitende route W123 wordt gevreesd voor ongelukken. Matsu is met 15 vluchten per week veel minder druk ‘bevlogen’ doch is de kleine afstand tussen de verschillende routes ook daar reden voor bezorgdheid.
Een Gray Zone Tactiek?
Een ‘gray zone’ tactiek wordt het verleggen van vliegroute M503 door het Institute for National Defense and Security Research van Taiwan genoemd.5 Met deze term wordt verwezen naar maatregelen die ontregelend werken en leiden tot een hybride dreiging; operaties die staten in het schemergebied van oorlog en vrede doen belanden. Ook de maatregelen die China heeft genomen na het kapseizen van de speedboot vallen volgens Taiwan binnen deze categorie.
Geconfronteerd met Taiwans reactie gaf de woordvoerder van de Taiwan Affairs Council van de Volksrepubliek aan dat de grens tussen Taiwan en het Chinese vasteland niet bestaat. Waar Taiwan uitgaat van een stilzwijgende afspraak omtrent de status quo van die meridiaan waarlangs de luchtverdedigingslijn is getrokken, wordt deze door China nu ondubbelzinnig van de hand gewezen.
Of het de Taiwanezen net als in 2015 weer lukt om het besluit van de Chinezen terug te draaien is maar zeer de vraag. Het politieke klimaat in Taiwan is veranderd. Waar in 2015 de nationalistische Kuomintang nog de president leverde, is dat nu voor de derde termijn op rij de Democratic Progressive Party (DPP); Beijings minst favoriete politieke partij. Taiwans standpunt dat het verleggen van vliegroute M503 een gray zone tactiek is, zou dan ook best hout kunnen snijden.
- https://www.nu.nl/buitenland/6302198/chinese-kustwacht-betreedt-boot-met-toeristen-tot-onvrede-van-taiwan.html ↩︎
- https://www.mac.gov.tw/en/News_Content.aspx?n=0D58AA484DB9A9B1&sms=35503662D9CE6DD9&s=6FF9D7E34250F9F4 – bericht 27 maart 2015. ↩︎
- https://www.reuters.com/article/idUSKBN1EX0IF/ ↩︎
- Taipei: 82, Kaohsiung 53 en Taichung is goed voor 49 vluchten per week. ↩︎
- https://focustaiwan.tw/cross-strait/202401310009 ↩︎